(Trình bày tại Hội
Đồng Hương Quảng Nam Atlanta ngày 01-01-2016)
I.- SỰ THÀNHLẬP
Tỉnh Quảng Nam được
thành lập qua bốn triều đại sau đây:
1.- THỜI NHÀ TRẦN: Công chúa Huyền Trân qua Chiêm Thành (Champa)
làm hoàng hậu năm 1306. Vua Chiêm là Chế Mân tặng Đại Việt hai châu Ô và Lý làm
sính lễ. Vua Trần Anh Tông (trị vì 1293-1314)
đồi hai châu nầy thành Thuận Châu và Hóa Châu, và cử quan cai trị. Thuận Châu tương đượng với vùng Quảng Trị và
bắc Thừa Thiên ngày nay; Hóa Châu từ nam Thừa Thiên đến vùng sông Thu Bồn ngày nay,
tức bao gồm vùng Hòa Vang, Điện Bàn thuộc Quảng Nam ngày nay.